Een koude douche, op blote voeten in de sneeuw trappelen, of zelfs een ijsbad. Je kunt het tegenwoordig niet gek genoeg bedenken. Dat het gezond is, horen we wel vaker. Maar hoe werkt het dan precies?
Langdurige vs kortdurende koude
Door de evolutie heen was koude een van de belangrijkste doodsoorzaken. Betekent dat dat koude ongezond is? Nee. We moeten hierbij een onderscheid maken tussen langdurige koude en kortdurende koude. Een intermitterende koude (kortdurende) kan net als bij eten, drinken en ademhaling zorgen voor betere fysieke en mentale weerbaarheid!
Tegenwoordig leven we vrijwel de hele dag in een comfortabel binnenklimaat tussen de 20 en 30 graden Celcius. Hierdoor worden we slechter in het regelen van onze lichaamstemperatuur. Zelfs met dikke winterkleding hebben we het nog koud in de winter. Onze interne verwarming wordt verzorgd door het inkrimpen en uitzetten van bloedvaten. Dit is onze thermoregulatie en die is in de loop van de tijd lui geworden. Hierdoor wordt de doorbloeding van onze lichaam slechter en kunnen onze organen, spieren, botten, zenuwen en organen voedingsstoffen minder goed voorzien worden van de voedingsstoffen die ze nodig hebben.
Hierdoor kan een plotselinge overgang van warmere naar koude temperaturen leiden tot verminderde bloedcirculatie en spieractiviteit. In sommige extreme gevallen kan dit zelfs fataal worden als gevolg van een hartinfarct.
De gezondheidsvoordelen
Dus, een goede thermoregulatie zorgt voor een betere doorbloeding en extra voordelen voor je algemene gezondheid. Maar hoe kunnen koudeprikkels (en hitte prikkels, daarover later meer) nou zorgen voor een betere gezondheid?
De magie van bruin vet
Ons lichaam bestaat uit wit en bruin vet. Het wit vet slaat energie op en was noodzakelijk om te overleven tijdens extreme, strenge winters. Door de klimaatverandering zijn de winters minder streng en door verschillende uitvindingen kunnen we onszelf steeds beter beschermen tegen de kou. Onze energie inname hebben we hier echter nog niet op aangepast. Een hoogcalorisch dieets met veel suikers, vetten en eetmomenten en combinatie met een levenstijl waarin we vaak lang zitten (sedentair) zorgen ervoor dat ons lichaam meer energie opslaat dan dat we verbruiken. Hierdoor creëren we een overschot aan wit vet in ons lichaam.
Bruin vet bevat in vergelijking tot wit vet veel meer vet en mitochondriën. Dit is van belang bij het opnieuw reguleren van onze bloedsuiker- en insuline spiegels. Met intermitterende koude kunnen we bruin vet trainen en zelfs van wit vet beige vet maken. Dit leidt tot:
Vetzuren uit onze lever worden sneller omgezet waarbij er minder giftige stoffen (toxinen) achter blijven.
Bruin vet zorgt voor lagere bloeddruk en heeft positieve gevolgen voor de grote bloedvaten.
Betere spiergroei en spierherstel doordat bruin vet overtollige suiker uit bloedbaan filtert en naar de spieren stuurt.
Een hogere insulinegevoeligheid dankzij een stabielere bloedsuikerspiegel.
Veel welvaartsziektes zoals bijvoorbeeld hart- en vaatziekten kunnen het gevolg zijn van vervetting van de bloedvaten en verstoorde bloed suiker- en insulinespiegels. Kortstondige koude kunnen we dus inzetten medicijn en preventie van heel wat fysieke ongemakken!
Let’s get Cold!
Kleine veranderingen kunnen leiden tot grote verschillen. Een onderzoek onder meer dan 3000 werknemers in Amsterdam toonde aan dat 30 dagen achter elkaar 30 seconden koud afdouchen al resultaat kan opleveren: Er was maar liefst 29% minder ziekteverzuim gemeten en de werknemers scoorden hoger op zowel energie als welzijn!
Zo begin je zelf
Benieuwd hoe je zelf aan de slag kan gaan met koudeprikkels om je weerstand en gezondheid te bevorderen? Bekijk dan mijn volgende artikel “Zelf aan de slag met koudeprikkels”!
Bronnen
- van Marken Lichtenbelt WD, Vanhommerig JW, Smulders NM, Drossaerts JM, Kemerink GJ, Bouvy ND, Schrauwen P, Teule GJ. Cold-activated brown adipose tissue in healthy men. N Engl J Med. 2009 Apr 9;360(15):1500-8. doi: 10.1056/NEJMoa0808718. Erratum in: N Engl J Med. 2009 Apr 30;360(18):1917. PMID: 19357405.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19357405/ - Vosselman MJ, Vijgen GH, Kingma BR, Brans B, van Marken Lichtenbelt WD. Frequent extreme cold exposure and brown fat and cold-induced thermogenesis: a study in a monozygotic twin. PLoS One. 2014 Jul 11;9(7):e101653. doi: 10.1371/journal.pone.0101653. PMID: 25014028; PMCID: PMC4094425. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25014028/
- Buijze GA, Sierevelt IN, van der Heijden BC, Dijkgraaf MG, Frings-Dresen MH. The Effect of Cold Showering on Health and Work: A Randomized Controlled Trial. PLoS One. 2016 Sep 15;11(9):e0161749. doi: 10.1371/journal.pone.0161749. Erratum in: PLoS One. 2018 Aug 2;13(8):e0201978. PMID: 27631616; PMCID: PMC5025014. https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0161749
- Boek: The Wim Hof Method: https://www.bol.com/nl/nl/p/the-wim-hof-method/9200000109812386/?bltgh=kTGJvU67MDCiZ1N7vr5OtA.2_15.16.ProductTitle
